1. Przedsiębiorcy mają prawo do wyższych odsetek od swoich kontrahentów

2. Podmioty publiczne są zobowiązane do zapłaty wyższych odsetek w krótszych terminach

3. Przedsiębiorca ma prawo do odsetek po upływie 30dni nawet gdy termin umowny jest dłuższy

4. Przedsiębiorca ma prawo do zwrotu kosztów pomocy prawnej przedsądowej w wysokości 40 EUR lub wyższej na podstawie dowodów poniesienia tych kosztów.

Terminy zapłaty w transakcjach handlowych

W obrocie profesjonalnym, między przedsiębiorcami, jako przepis szczególny w stosunku do kodeksu cywilnego obowiązuje ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcji handlowych .

Ustawa obowiązuje wyłącznie, kiedy stronami transakcji handlowej są wyłącznie

– przedsiębiorcy

– podmioty prowadzące działalność w zakresie produkcji rolniczej, wynajmu pokoi przez rolników, produkcji wina przez rolników i sprzedaży własnej produkcji przez rolników;

– podmioty zobowiązane do stosowania ustawy prawo zamówień publicznych wskazane art. 3 ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych;

– osoby wykonujące wolny zawód;

– zagraniczni przedsiębiorcy;

– przedsiębiorcy z krajów UE, EFTA lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Przepisów ustawy nie stosuje się między innymi do długów objętych postępowaniami prowadzonymi na podstawie prawo upadłościowe oraz prawo restrukturyzacyjne a także do umów, na podstawie których są wykonywane czynności bankowe .

Transakcją handlową jest każda umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli wskazane wyżej podmioty, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

Ustawa po nowelizacji od 1 stycznia 2016 roku wprowadza nowy rodzaj odsetek ustawowe – odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych – w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych. Na dzień wejście w życie zmiany ustawy odsetki wynoszą łącznie 9,5%.

W transakcjach objętych ustawą nie mają zastosowania odsetki za opóźnienie na podstawie art. 481 kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 56 ustawy nowelizującej ustawę od 1 stycznia 2016 roku do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Terminem od którego mogą być naliczane odsetki jest dzień spełnienia świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Definicja ta pozwalała na umowne manipulowanie terminami doręczenia faktury, wobec czego nowelizacja do 1 stycznia 2016 zakazał regulowania terminu doręczenia faktury przez strony (art. 8a ). Jeśli nie jest możliwa do ustalenia data doręczenia faktury lub rachunku, to za datę od którego liczą się terminy uznaje się datę dostawy.

Wierzyciela ma prawo do żądania zapłaty odsetek ustawowych od jeszcze niewymagalnego świadczenia pieniężnego, w przypadku gdy strony transakcji handlowej przewidziały w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni. (art. 5 ) Odsetki te nalicza się do umownego terminu wymagalności. Uprawnienie to nie przysługuje w stosunku do podmiotów leczniczych.

Po zmianach obowiązujących od stycznia 2016 roku ustawa jednocześnie wyłącza stosowanie ustalanie wysokości odsetek za opóźnienie na podstawie kodeksu cywilnego (art. 4a), a następnie odwołuje się do tych odsetek ustawowych. Wydaje się to być przeoczeniem legislacyjnym, ale mając na uwadze, że dalej ustawa wyraźnie odwołuje się do odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, interpretacja powinna iść w tym kierunku, że art. 4a nie ma zastosowania do odsetek wskazanych w art. 5 ustawy.

W przypadku, gdy w umowie nie przewidziano terminu zapłaty, wierzyciel ma prawo otrzymania odsetek za opóźnienie od transakcji handlowych (wyższych) po upływie 30 dni od spełnienia przez niego świadczenia lub zakończenia badania zgodności towaru lub usługi z umową, jeśli umowa to przewidywała.

W transakcjach handlowych wierzycielowi przysługują wyższe odsetki przewidziane ustawą za okres od dnia wymagalności, jeśli spełnił swoje świadczenie i nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie. Termin ten co do zasady nie może przekraczać 60 dni, chyba że strony w umowie wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. W przypadku gdy termin przekracza 60 dni, a nie zachodzą powyższe warunki wydłużenia terminu, to wierzycielowi przysługują odsetki po upływie terminu 60 dni.

W przypadku transakcji z udziałem podmiotów publicznych ustawa przed nowelizacją odwoływała się do odsetek przewidzianych w ordynacji podatkowej. Po zmianie podmiotów publicznych dotyczą te same wyższe odsetki. Jednocześnie ustawa skraca termin zapłaty do 30 dni, a jeśli strony ustaliły dłuższy termin (w zamówieniach najczęściej narzucony przez zamawiającego) i ustalenie to jest obiektywnie uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy, to termin ten nie może przekraczać 60 dni, przy czym obowiązuje podobna zasada, że jeśli nie jest spełniony ten warunek, to termin ten wynosi 30 dni. Podmiotów leczniczych nie dotyczy krótszy, 30 dniowy termin.

W przypadku gdy strony przewidziały w umowie zbadanie towaru lub usługi celem potwierdzenia zgodności towaru lub usługi z umową, ustalony w umowie termin tego badania nie może być rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela i nie może przekraczać 30 dni, licząc od dnia otrzymania towaru lub usługi. Termin zapłaty jest liczony od dnia zakończeni badania.

Jeśli strony ustaliły w harmonogramie termin spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach i ustalenie takie nie jest rażąco nieuczciwe względem wierzyciela, to odsetki i koszty odzyskiwania należności są naliczane od każdej niezapłaconej części.

Prawo do uzyskania zwrotu kosztów pomocy prawnej przy odzyskiwania należności

Wierzyciel ma prawo, niezależnie od zwrotu kosztów pomocy prawnej przed sądem, do zwrotu kosztów odzyskiwania należności na wcześniejszym etapie. Wierzycielowi przysługuje bez wezwania kwota 40 EUR według kursu NBP za ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego termin płatności jako rekompensata kosztów odzyskiwania. Kwota jest ustalona ryczałtowo.

Niezależnie od powyższego, jeżeli koszty te są wyższe, to wierzyciel ma prawo domagać się zwrotu, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów przewyższających tę kwotę. W dyrektywie Parlamentu Europejskiego I Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (wersja przekształcona)wskazuje się, że koszty te mogłyby obejmować koszty poniesione między innymi w związku ze skorzystaniem z usług prawnika lub firmy windykacyjnej.

Na uwagę zasługuje jednak, że ustawa posługuje się pojęciem uzasadnionych kosztów i wskazuje na konieczność ich poniesienia. Dodatkowo ustawa kodeks postępowania cywilnego w art. 485 § 2a wskazuje, że kwota ta jest zasądzana w postępowaniu nakazowym na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie tych kosztów.

1. Radca Prawny Rafał Grądys

odpowie na Państwa pytania i wątpliwości pod poniższym numerem telefonu i adresem mailowym:

tel. 510 – 565 – 710

e-mail: consilior@o2.pl

Consilior Kancelaria Radcy Prawnego Częstochowa ul. Dąbrowskiego 52/1