Radca prawny czy adwokat?

Wiele osób się zastanawia nad wyborem prawnika, mając do wyboru między adwokatem, radcą prawnym lub popularnym ostatnio w mediach zawodzie doradcy prawnego. Jakie są różnice między tymi zawodami?

Radcowie prawni działają na podstawie ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o Radcach prawnych.

Wykonywanie usług przez radców prawnych polega na świadczeniu pomocy prawnej , a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami, z wyjątkiem występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe (art. 4 i 6 ustawy).

By zostać radcą prawnym należy ukończyć studia prawnicze i uzyskać tytuł magistra prawa, następnie zdać egzamin na aplikację radcowską, a po jej odbyciu zdać egzamin państwowy . Radcą prawnym może zostać także inny prawnik z zawodów, które wymagają odbycia aplikacji, na zasadach określonych w ustawie (są także jeszcze inne drogi do uzyskania uprawnień radcy prawnego).

Radcowie prawni wykonują swój zawód w ramach stosunku pracy (w tym jako funkcjonariusze różnych służb), na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz spółkach cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych i komandytowo-akcyjnych (art. 8 ustawy).

Adwokaci działają na podstawie ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze.

Do zakresu usług świadczonych przez adwokatów, zgodnie z ustawą, należy świadczenie pomocy prawnej, a w szczególności na udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz występowanie przed sądami i urzędami (art. 4 ustawy).

By zostać adwokatem należy ukończyć studia prawnicze i uzyskać tytuł magistra prawa, następnie zdać egzamin na aplikację adwokacką, a po jej odbyciu zdać egzamin państwowy . Adwokatem może zostać także inny prawnik z zawodów, które wymagają odbycia aplikacji, na zasadach określonych w ustawie (są także jeszcze inne drogi do uzyskania uprawnień adwokackich).

Adwokaci wykonują swój zawód w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim oraz spółkach cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych i komandytowo-akcyjnych (art. 4a ustawy)

Aktualnie, jedyna różnica pomiędzy adwokatem a radcą prawnym jeśli chodzi o zakres świadczonych usług, jest brak możliwości występowania przez radcę prawnego jako obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwo skarbowe. Nowelizacja przepisów mająca wejść w życie 1 lipca 2015 roku usuwa także tą różnicę, więc od 1 lipca 2015 roku radcowie prawni, z wyjątkiem radców prawnych zatrudnionych na umowę o pracę, będą mogli być obrońcami w sprawach karnych.

Wymieniony powyżej zawód doradcy prawnego wykonywany jest na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, doradcy prawni opierają się przy tym na przepisach art. 87 kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, iż pełnomocnikiem może być osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, a także, w przypadku osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nie posiadającego osobowości prawnej, pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.

Z uwagi na powyższe uregulowanie, udział doradcy prawnego przed sądami czasem stanowi problem i jest kwestionowany, szczególnie jeśli umowa została zawarta ad hoc, w związku z konkretną sprawą. Nie ma natomiast przeszkód by doradca prawny zajmował się postępowaniem administracyjnym prowadzonym przez różne urzędy na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego.

W chwili obecnej przepisy prawa nie uzależniają wykonywania zawodu doradcy prawnego od posiadanego wykształcenia oraz w żaden inny sposób nie regulują wykonywania tego zawodu od innych warunków niż przewidzianych dla większości rodzajów działalności gospodarczej.

Należy tu zauważyć, iż przepisy prawa przewidują zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego realizowanego przez radcę prawnego lub adwokata w przypadku wygranej sprawy, na które składa się wynagrodzenie prawnika i poniesione przez niego koszty.

Wynika to z treści art. 98 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony oraz z treści art. 99, który stanowi, iż stronom reprezentowanym przez radcę prawnego lub rzecznika patentowego oraz Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata.

W przypadku udziału w sprawie doradcy prawnego zgodnie z art. 98 kodeksu postępowania cywilnego koszty zwracane są na zasadach przewidzianych jak dla strony. Zgodnie z tym do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie, a suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

Zgodnie z Ustawą o Radcach prawnych i Ustawą Prawo o adwokaturze radcowie prawni i adwokaci są zobligowani do posiadania obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.

Częstochowa, Styczeń 2015 roku